„Fakty”, „Wiadomości” i „Wydarzenia” zmaskulinizowane, jak osiem lat temu

Press-Service Monitoring Mediów będzie publikował raport o kobietach w mediach co kwartał (screen YouTube.cpm/polsatnews.pl)

Firma badawcza Press-Service Monitoring Mediów powtórzyła badanie z 2013 roku, sprawdzając, czy w miarę upływu czasu i strajków kobiet zwiększyła się liczba ekspertek występujących w mediach. Z raportu wynika, że wzrosła zaledwie o 1 punkt procentowy, do 25 proc.

Press-Service Monitoring Mediów przeanalizował zawartość głównych wydań trzech ogólnopolskich serwisów informacyjnych: „Faktów” TVN, „Wiadomości” TVP 1, „Wydarzeń” Polsatu, wyemitowanych w pierwszym kwartale 2021 roku (łącznie 268 wydań). Programy informacyjne zbadano ze względu na: podejmowane tematy, płeć prowadzących, autorów materiałów, osób wypowiadających się oraz pełnionych przez nie funkcji.

Według raportu w polskich mediach nie ma równowagi płci. Na ponad 12,6 tys. osób wypowiadających się w głównych serwisach informacyjnych, w okresie od stycznia do marca br., tylko 3,1 tys. stanowiły kobiety. Największą nadreprezentację mężczyzn odnotowano w „Wiadomościach” TVP, gdzie udział wypowiadających się kobiet wyniósł tylko 21 proc.

PSMM

Twórcy raportu wskazują, że znaczący wpływ na dominację mężczyzn w mediach ma dysproporcja kobiet i mężczyzn zajmujących wysokie stanowiska w instytucjach publicznych (na 21 członków Rady Ministrów znajduje się jedna kobieta – Marlena Maląg, szefowa resortu rodziny i polityki społecznej). Podkreślają również, że „odbiorca może odnieść wrażenie, że w telewizji rola kobiet ogranicza się jedynie do odczytywania newsów”. Bo chociaż wśród osób prowadzących główne wydania serwisów informacyjnych jest większa reprezentacja kobiet (55 proc.), to mężczyźni częściej byli autorami materiałów dziennikarskich (75 proc.).

PSMM

W zależności od stacji telewizyjnej inaczej przedstawiano kwestie związane z prawami kobiet (pod koniec stycznia br. opublikowano uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji, który zapadł 22 października 2020 roku). W materiałach Polsatu i TVN używano sformułowań nienacechowanych emocjonalnie, takich jak „terminacja ciąży”, „aborcja”, „wada płodu”. Natomiast publikacje TVP zawierały emocjonalne określenia, jak „donoszenie ciąży z bardzo chorym dzieckiem” czy „zabijanie nienarodzonych dzieci”. Co więcej, w „Wiadomościach” wskazywano, że protesty będące reakcją na wyrok TK to „demolowanie porządku prawnego, kultury i tradycji”, a ich uczestników nazywano „bojówkami, które chcę wprowadzić terror”. 

W jednym z materiałów padło nawet stwierdzenie, że „Strajk Kobiet jest w istocie antykobiecy ze względu na wartości, jakie propaguje”. Analitycy wskazują, że uwagę zwracały też nagrania z protestów, które na antenie Telewizji Polskiej ograniczały się głównie do ujęć, na których liderki strajku kobiet używają wulgaryzmów. Przekazy Polsatu „wydawały się być najbardziej neutralne w swojej narracji”, a w serwisach TVN podkreślano, że wyrok TK wprowadza niemal całkowity zakaz aborcji. Przy czym w „Faktach” najszerzej oddawano głos uczestniczkom manifestacji i lekarzom opisującym przesłanki do wykonywania zabiegów. Ponadto na antenie TVN często padały frazy „trybunał Julii Przyłębskiej” czy „trybunał kierowany przez Julię Przyłębską”.

PSSM

Z analizy wynika, że kobiety „bardzo często nie mogą nawet liczyć na podpisanie ich wypowiedzi z imienia i nazwiska”, a jeśli już są podpisane, serwisy informacyjne mają trudność w stosowaniu feminatywów (zdarzało się używanie męskich końcówek nawet w przypadkach zawodów, które od lat mają żeńską końcówkę, jak nauczycielka). Brak równowagi zanotowano we wszystkich analizowanych stacjach. Zaobserwowano również, że autorki materiałów częściej niż autorzy proszą o wypowiedź kobiety (wypowiedzi kobiet w materiałach przygotowanych przez dziennikarki stanowią 32 proc., natomiast u dziennikarzy – 26 proc.).

Raport współtworzyli: ekspertki i eksperci z obszarów medioznawstwa, doradztwa wizerunkowego, dziennikarstwa, socjologii i psychologii społecznej. Press-Service Monitoring Mediów po raz pierwszy podjął się analizy udziału kobiet w mediach w 2013 roku. Press-Service Monitoring Mediów zapowiada, że będzie publikować takie raporty co kwartał, „licząc, że w danych w końcu zobaczymy więcej równości”.

(IKO, 24.05.2021)