Komisje, szkolenia, ankiety - jak redakcje walczą z mobbingiem. Nie zawsze z sukcesami

Skargi dotyczące naruszania praw pracowniczych mogą być zgłaszane bezpośrednio do Państwowej Inspekcji Pracy poprzez e-mail, formularz e-skargi, a także ustnie do protokołu (fot. Inja Pavlić/Unsplash)

Wydawnictwa i redakcje deklarują, że walczą z mobbingiem, a procedury zgłaszania niepożądanych zachowań wobec pracowników są klarowne i funkcjonują dobrze. W niektórych przypadkach – jak w Agorze – gdy wysunięto oskarżenia o mobbing, procesy zadziałały, w innych – jak w Radiu Łódź - nawet zgłoszenie do Państwowej Inspekcji Pracy nie pomogło.

Wydawnictwa w różnej formule dbają o relacje pracowników. Niemal wszędzie w ostateczności bazuje się na ustaleniach komisji antymobbingowych, do których powołuje się zarówno przedstawicieli pracodawcy, jak i związków zawodowych.  

W Burda Media Polska od lat funkcjonuje polityka przeciwdziałania mobbingowi. W spółce powołano mężów zaufania, do których można się zwracać w przypadku podejrzeń o zachowania nieetyczne. Jak informuje biuro prasowe wydawnictwa, w realizowanym właśnie planie zarządzania fuzją z Edipresse znalazł się punkt dotyczący wprowadzenia zaktualizowanej polityki dla połączonych spółek, a także wybory nowych mężów zaufania reprezentujących obie firmy. 

Jacek Żakowski: Tomasz Lis zapewne słusznie przestał być naczelnym "Newsweeka"

Także w spółkach Grupy ZPR Media obowiązuje wewnętrzna polityka antymobbingowa (WPA), która definiuje mobbing oraz ustala zasady postępowania mające na celu przeciwdziałanie temu zjawisku. "W WPA określono m.in. ścieżkę zgłaszania przypadków działań lub zachowań, które pracownik postrzega jako mobbing, oraz opisano zasady funkcjonowania i zakres kompetencji Komisji Antymobbingowej, czyli organu kolegialnego powoływanego każdorazowo wspólnie przez pracodawcę i pracowników do rozpatrzenia konkretnej skargi pracownika/pracowników w sprawie o mobbing" - informuje spółka. Firma podkreśla, że dokument określający wewnętrzną politykę antymobbingową jest dostępny online dla wszystkich pracowników.

Pierwsza procedura antymobbingowa w Grupie Eurozet powstała w 2015 roku. Jak podkreśla Michał Aleksandrowicz, rzecznik prasowy Eurozetu, była już dwukrotnie aktualizowana i dziś obowiązuje "Polityka przeciwdziałania mobbingowi" z 2019 roku. - Pracownik, który uzna, że w stosunku do niego lub do innego pracownika dopuszczono się mobbingu, jest zobowiązany do niezwłocznego poinformowania pracodawcy o takim zdarzeniu. Można to uczynić anonimowo za pomocą odpowiedniego adresu e-mail, za pomocą tradycyjnej poczty lub ustnie, informując przełożonego lub bezpośrednio jednego z członków zarządu - stwierdza Aleksandrowicz. Jak dodaje, w uzasadnionych przypadkach zarząd spółki powołuje specjalną komisję złożoną z osób zapewniających bezstronność postępowania, w skład której wchodzą również eksperci zewnętrzni.

Jak walczyć z mobbingiem?

W ramach zapobiegania zjawiskom mobbingu w Eurozecie organizowane są obowiązkowe szkolenia e-learningowe dla wszystkich nowych pracowników i współpracowników. Wśród pracowników systematycznie przeprowadzane są również anonimowe badania ankietowe, monitorujące występowanie zjawisk niepożądanych w środowisku pracy. Jak podaje Aleksandrowicz, od 2019 roku zarząd Grupy Eurozet wszczął cztery postępowania wyjaśniające dotyczące zjawiska mobbingu. - Ich rezultaty pozostają poufne i są znane tylko bezpośrednio zainteresowanym stronom - dodaje.

Pracownicy Radia Łódź od października zeszłego roku są w sporze z prezesem Arkadiuszem Paluszkiewiczem. Zarzucają mu m.in. wprowadzanie w rozgłośni atmosfery terroru i zastraszenia. Małgorzata Warzecha, koordynatorka wspólnej reprezentacji związków zawodowych w Radiu Łódź, tłumaczy, że związki robią, co mogą, by chronić pracowników. - Nasze możliwości są jednak ograniczone. Skierowaliśmy sprawę do prokuratury. Zawiadomiliśmy o możliwości popełnienia przestępstwa przede wszystkim przeciwko działaczom związkowym. Wśród naszych zarzutów jest też mobbing. Po pół roku niewiele wiemy, nikt nas nie informuje, na jakim etapie jest postępowanie - stwierdza Warzecha. Jak dodaje, związki zawiadomiły też Państwową Inspekcję Pracy. - Jej działania nie są jednak skuteczne, bo nie doszukała się ona niczego niewłaściwego - podkreśla Małgorzata Warzecha. - Niestety, od kilku lat nie działa u nas komisja antymobbingowa. Osoby, które wchodziły w jej skład, już nie pracują w radiu. Prezes jeszcze parę miesięcy temu, nieświadomy tego faktu, powoływał się na tę komisję, twierdząc, że istnieje.

TVN i Discovery Ethics Point

Grupa TVN jest częścią organizacji międzynarodowej, dlatego w Polsce obowiązują te same standardy etyczne co w innych krajach, w których prowadzi działalność. – Każdy nowy pracownik odbywa obowiązkowe szkolenie z etyki i prowadzenia działalności w sposób uczciwy i transparentny oraz kurs na temat budowania środowiska pracy opartego na równości i różnorodności – informuje biuro prasowe Grupy TVN. Pracownicy i współpracownicy firmy mają kilka możliwości zgłoszenia zastrzeżeń i podjęcia działań.

Jednym z nich jest linia zaufania Discovery Ethics Point. Można z niej skorzystać, wykonując bezpłatne połączenie lub wypełniając formularz na stronie internetowej. Infolinia jest dostępna 24 godziny na dobę. Działa w języku polskim i umożliwia kontakt anonimowy.

Mobbing w Bauerze? Redaktorka "Chwili dla Ciebie" chce odszkodowania

W Polskim Radiu SA obowiązuje natomiast Procedura antymobbingowa, a sam zapis wyjaśniający, czym jest mobbing, znajduje się w Regulaminie pracy spółki. PR SA zapewnia, że systematycznie odbywają się też obowiązkowe szkolenia w tej sprawie dla pracowników i kadry kierowniczej.

W Polkomtelu i Cyfrowym Polsacie funkcjonują Polityka antymobbingowa, która określa zasady przeciwdziałania zjawisku mobbingu, oraz wewnętrzna Komisja antymobbingowa. W Telewizji Polsat i Netii kwestie postępowania w przypadku działań noszących znamię mobbingu są opisane w Procedurach antymobbingowych. – Na bieżąco zapewniamy też szkolenia dla pracowników w tym zakresie. Ponadto w Grupie Polsat Plus obowiązuje Kodeks etyki, będący spisem wytycznych regulujących kwestie uczciwej konkurencji, poszanowania prawa oraz etycznego działania. W spółkach są też rzecznicy ds. etyki – informuje Olga Zomer, rzeczniczka prasowa Cyfrowego Polsatu.

Centrum Informacji TVP podaje, że w Regulaminie pracy dla pracowników Telewizji Polskiej uregulowane zostały zasady i sposób postępowania w procesie przeciwdziałania mobbingowi. "W przypadku złożenia przez pracownika skargi o mobbing każdorazowo powoływana jest komisja do rozpatrzenia tej skargi. W skład komisji wchodzi trzech członków: pełnomocnik zarządu ds. współpracy ze związkami zawodowymi; radca prawny spółki oraz pracownik spółki zatrudniony na czas nieokreślony, wskazany przez składającego skargę, jako członek komisji" - tłumaczy TVP.

Anonimowe ankiety satysfakcji z pracy

Z kolei w Grupie NaTemat funkcjonują cykliczne, anonimowe ankiety oceny satysfakcji z pracy, w których pyta się m.in. o zachowania mogące mieć znamiona mobbingu (jedno z pytań: "Czy doświadczyłem/am osobiście lub byłem/am świadkiem niestosownego, nieprofesjonalnego zachowania, mającego znamiona mobbingu, chamstwa, dyskryminacji"?).

– Każda z prawie 100 osób, które współtworzą dziś naszą firmę, niezależnie od działu, w przypadku niepokojącej sytuacji może zgłosić się zawsze do swojego bezpośredniego przełożonego lub bezpośrednio do zarządu spółki, w przypadku gdy potencjalny konflikt dotyczy relacji z przełożonym. Wtedy zarząd, rozpatrując każdą sytuację indywidualnie, podejmuje decyzję o dalszych krokach – mówi Michał Mańkowski, redaktor naczelny Natemat.pl i członek zarządu spółki.

W Wirtualnej Polsce obowiązuje Kompas etyki oraz Kodeks etyki dziennikarskiej. Kompas etyki zawiera normy postępowania, którymi pracownicy powinni kierować się w codziennej pracy. Dodatkowo w 2021 roku powstał dokument "Zasady przeciwdziałania i zapobiegania zachowaniom niepożądanym", który przedstawia dokładną procedurę postępowania w takich sytuacjach. Wszyscy pracownicy i współpracownicy Wirtualnej Polski Media przeszli obowiązkowe szkolenie z przeciwdziałania mobbingowi i dyskryminacji, jednocześnie zobowiązując się do zapobiegania takim zachowaniom.

– W Wirtualnej Polsce Media wdrożony został również program sygnalisty, w którym każdy pracownik może zgłosić nieprawidłowości lub sytuacje sprzeczne z naszymi wartościami. Zgłoszenie może pozostać anonimowe, a spółka po każdym sygnale powołuje komisję ds. zachowań niepożądanych, która niezwłocznie przystępuje do pracy – tłumaczy Michał Siegieda, rzecznik prasowy Wirtualnej Polski.

Agora z kodeksem etyki

W Agorze obowiązuje dokument „Polityka antydyskryminacyjna i antymobbingowa", a także Kodeks etyki Agory, skierowany do wszystkich pracowników i współpracowników spółki, który podsumowuje dotychczasowe wewnętrzne i zewnętrzne regulacje w zakresie etyki i przeciwdziałania nadużyciom, a przede wszystkim wskazuje, jakie postawy są niedopuszczalne.

Pracownicy Agory, którzy chcą zgłosić przypadek dyskryminacji lub mobbingu, mogą skontaktować się z pełnomocnikiem ds. przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi, z tzw. compliance officerem, lub z zewnętrzną firmą ekspercką Linia Etyki.
W 2021 roku do firmy Linia Etyki oraz do pełnomocnika ds. przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi wpłynęło łącznie 11 zgłoszeń.

- Część z nich wymagała zbadania sprawy oraz rozpatrzenia zgłoszenia pod kątem możliwej nieprawidłowości, część zaś była pytaniami, na które udzielono odpowiedzi. Jednocześnie zgłoszenia i pytania trafiały bezpośrednio do compliance officera Agory, jak również do pełnomocnika ds. przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi. Żadne ze zgłoszeń nie dotyczyło naruszeń przepisów związanych z zapobieganiem dyskryminacji lub przeciwdziałania korupcji – zaznacza Agata Staniszewska, rzeczniczka Agory.

Przypomnijmy, że gdy w 2017 roku wysunięto oskarżenia o mobbing wobec ówczesnego szefa wydawców Wyborcza.pl Michała Wybieralskiego, zgodnie z procedurami Agory powołana została specjalna komisja. W efekcie stwierdzono, że należy niezwłocznie rozwiązać z Wybieralskim umowę o pracę. Ostatecznie wydawca sam złożył wypowiedzenie.

Jakub Dymek i Michał Wybieralski zawieszeni po zarzutach o molestowanie.

Interia zdawkowo poinformowała o swoich procesach antymobbingowych. - Przeciwdziałamy mobbingowi, wykorzystując rozwiązania zgodne z najwyższymi standardami dopasowanymi do naszej kultury organizacyjnej. Na bieżąco monitorujemy sytuację. Ewentualne nieprawidłowości są dokładnie analizowane i wyjaśniane przez odpowiedniego specjalistę - mówi Paweł Baryś, specjalista ds. PR. 

W tygodniku "Polityka" zarządzenie wyczulające na mobbing w pracy pojawiło się wiosną 2015 roku, potem powstała komisja antymobbingowa. - W jej skład weszły Ewa Wilk, która w redakcji cieszy się ogromnym autorytetem, oraz Jadwiga Kucharczyk z działu finansowego - mówi "Presserwisowi" Martyna Bunda, dziennikarka i członkini rady nadzorczej Polityki. - Jesteśmy dość specyficzną redakcją i wielu rzeczy musieliśmy się nauczyć, choćby tego, jak w wielopokoleniowym zespole powinniśmy się do siebie zwracać, by nikt nie czuł się urażony.

W "Polityce" pracownicy działów wybierają szefów

Na szczególną sytuację w "Polityce" wpływa również fakt, że pracownicy działów redakcji sami wybierają swoich szefów. To właśnie, zdaniem Bundy, może działać jak dodatkowa ochrona. Do tej pory komisja zajmowała się tylko jedną skargą mobbingową, a problem udało się rozwiązać pozytywnie dla obu stron.

- Wdrożyliśmy standardy antymobbingowe, podobnie jak inne redakcje - mówi z kolei Michał Kuźmiński, wicenaczelny "Tygodnika Powszechnego". 

Zgodne z obowiązującymi przepisami, w redakcji "TP" każdego nowego pracownika zapoznaje się z warunkami pracy oraz regulaminem i zapisami dotyczącymi równego traktowania, zakazu dyskryminacji oraz mobbingu w stosunkach pracy. Tematyka ta jest poruszana także podczas wstępnych i okresowych szkoleń BHP, co jest głównym narzędziem profilaktyki. Wszelkie sprawy dotyczące dyscypliny pracy, praw pracowniczych są "bezpośrednio pod nadzorem zarządu i prezesa spółki".

W wydawnictwie Bauer obowiązuje "Procedura przeciwdziałania niewłaściwym zachowaniom, rozwiązywania konfliktów i równego traktowania w zatrudnieniu”. Na pytania o szczegóły otrzymaliśmy jedynie odpowiedź, iż celem procedury jest m.in. „przeciwdziałanie zjawisku mobbingu, dyskryminacji i molestowaniu seksualnego” oraz „podejmowanie działań interwencyjnych i wyciąganie konsekwencji wobec osób będących sprawcami niewłaściwych zachowań”.

W Polska Press standardy antymobbingowe wprowadzono po zmianie Kodeksu pracy, wiosną 2015 roku. Po zmianie właściciela spółki (firmę Polska Press kupił państwowy PKN od niemieckiego koncernu Verlagsgruppe Passau) powołano już raz wewnętrzną komisję, która zajmowała się sytuacjami, jakie na swoim profilu facebookowym przedstawiła odchodząca z grupy Gabriela Jelonek, dziennikarka "Głosu Wielkopolskiego". Napisała m.in., że "byliśmy (pracownicy PPG - przyp. red.) świadkami zachowań o charakterze mobbingu". Dziennikarze mówili wtedy, że komisję powołano, by uderzyć w poprzednie kierownictwo redakcji. Wyników prac komisji nie ujawniono.

Przypomnijmy, że skargi dotyczące naruszania praw pracowniczych mogą być zgłaszane do Państwowej Inspekcji Pracy poprzez e-mail, formularz e-skargi, a także ustnie do protokołu. Zgłoszenia nie mogą być anonimowe. Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy może nastąpić nawet po kilku miesiącach.

(BAE, MNIE, PAR, MZD, 01.07.2022)