Panna doktór Sadowska

Wojciech Szot

Dowody na istnienie

Warszawa 2020

„Zarzut uprawiania miłości lesbijskiej nie jest hańbiący” – stwierdziła w sądzie dr Zofia Sadowska. Pierwsza kobieta w historii, która zdobyła tytuł doktora medycyny na uniwersytecie w Petersburgu, działaczka społeczna i na rzecz kobiet. Kobieta, którą ze względu na orientację seksualną wymazano z kart historii. Zasłużyła się m.in. tym, że występowała w trzyosobowej delegacji do marszałka Józefa Piłsudskiego postulującej przyznanie praw wyborczych kobietom (które ten nadał im dekretem z dnia 28 listopada 1918 roku), była przewodniczącą Sekcji Równouprawnienia Kobiet w Petersburgu i stałą delegatką na rady ogólne Związku w Warszawie. Kierowała kołem medyczek, a podczas I wojny światowej pracowała w oddziale Polskiego Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny. Wzbudzała kontrowersje. Elegancka, choć mówiono o niej, że nosi się po męsku – w garniturze, zawsze pod krawatem, z binoklami na nosie i szpicrutą. Przyjaźniła się z warszawską elitą, bywała na salonach, jeździła samochodem. Właścicielka kopalni ropy naftowej, inwestorka, na wakacje pojechała do Afryki. Wszystko to czyniło ją łakomym kąskiem dla ówczesnej prasy. Wojciech Szot przybliża postać doktór Sadowskiej po wnikliwej analizie raportów sądowych, tekstów samej Sadowskiej, ale przede wszystkim prasy z lat 20. ubiegłego wieku. Oskarżana o demoralizację społeczeństwa i działania na jego szkodę poprzez „uprawianie miłości lesbijskiej” i wykorzystywanie do tego celu zawodu lekarza. Upokarzana, wyśmiewana i piętnowana w brukowcach Sadowska wytaczała kolejne procesy, walcząc o swoje dobre imię. Mimo że Szot opisuje zdarzenia sprzed stu lat, czytelnik może mieć wrażenie, że to historia współczesna.

(WM, 12.01.2021)